جلیل کاربخش
عضو هیات رئیسه اتاق بازرگانی استان کرمان
رئیس خانه صنعت استان کرمان
هفدهم مردادماه هر سال بعنوان روز خبرنگار شناخته شده و در این روز از خبرنگارانی که به مسئولیت‌های حرفه‌ای و اجتماعی پای بند بوده‌اند قدردانی می‌شود. با تبریک روز خبرنگار به همه اهالی خبر شامل خبرنگاران و روزنامه‌ها و رسانه‌هائی که رسالت حرفه‌ای خود را انجام داده و می‌دهند باید تاکید داشت رسانه های اجتماعی و خبرنگاران بعنوان یکی از ابزار های حکمرانی خوب در شفاف سازی و پوشش خبری فرایند مسئولیت اجتماعی هستند. در واقع خبرنگاران مسئول و حرفه ای با تیتر کردن عناوین خبری نورافکن تیتر خودرر برتاریکخاه های اجماعی = اقتصادی کشورمی تابند تا با « سوژه » کردن عناوین خبری در برطرف کردن مشکلات مشارکت نمایند.
اگر رسانه‌ها بعنوان رکن چهارم یک نظام دموکراتیک تلقی شوند حکومت‌ها و دولتها موظفند آزادی رسانه‌ها و زمینه را برای رشد و فعالیت آنها فراهم سازد و مصونیت شغلی و جانی خبرنگاران را تضمین کنند. زیرا آگاهی دهی دقیق و شفاف درباره وضعیت کشور و مشکلات آن به شهروندان یکی از وظایف اصلی هر حکمرانی خوب است و این زمینه را تنها رسانه‌ها می‌تواند فراهم کند. در صورتی که رسانه‌ها نتوانند به اطلاعات دقیق و شفاف دسترسی داشته باشند، شهروندان نیز از وضعیت کشور آگاه نخواهند شد. عدم آگاهی شهروندان از کارکردهای حکومت می‌تواند زمینه را برای فساد بیشتر در ارکان حکومت مهیا سازد؛ زیرا افکار عمومی بعنوان یک عامل فشار می‌تواند حکومت را وا دار سازد که شفافیت را در عملکردش رعایت کند و از فساد دوری کند؛ در صورت غیاب این عامل، هیچ گزینه‌ی دیگری برای فشار بر دولتها و دولتمردان وجود نداشته و ارابه‌ی فساد همچنان رو به جلو خواهد چرخید.
خبرنگاران بعنوان سفیران آگاهی همچنان که نیاز به حمایت مردمی دارند، در قبال مردم و افکار عامه مسئولیت نیز دارند. در واقع خبرنگاری یکی از دشوارترین مسئولیت‌ها است. خصوصیات فردی و شخصیتی خبرنگاران شامل کنجکاوی، پرسشگری، تیزبینی و نکته سنجی، سریع الانتقال بودن، ضریب هوشی بالا، خلاقیت، مسئولیت پذیری، فروتنی و پایبندی به اخلاق حرفه‌ای بوده که تاثیر آن در اخبار مشاهده می‌شود.
مهمترین ویژگی “خبر” آنست که دارای گستردگی معنائی بوده و خبرنگار نیز در قبال اخبارمسئولیت‌های سنگینى در قبال جامعه، تاریخ و وجدان خویش داشته باشد.
مهمترین ویژگی خبرنگار آنست که بتواند در چارچوب قوانین یا محدودیت‌های احتمالی باید بتواند حرف خویش و صدای مردمم و مشکلات منطقه و کشور را بیان کند. به همین علت نتیجه‌ی کار یک خبرنگار می تواند تاثیر مستقیم بر اذهان عامه و سرنوشت یک جامعه دارند. مردم بر اساس اطلاعاتی که توسط خبرنگار تهیه می‌شود، از اوضاع سیاسی، اجتماعی و اقتصادی کشور‌شان آگاه شده و تحت تاثیر قرار می‌گیرند، به همین علت چنانچه خبرنگاری کارش را با دقت و مسئولیت پذیری انجام ندهد، می‌تواند افکار عامه را به بیراهه بکشاند. لذا جامعه خبرنگار را چشم همیشه بیدار خود می‌داند زیرا خبرنگاران سنجش‌گر بسیاری از وقایع و رویدادها هستند که بر اساس آن علاوه بر ارزیابی فعالیت‌ها دولتمردان و مسئولین، جامعه از ضعف‌ها و قوت‌های خود و کشور آگاهی پیدا می‌کند. برخی از جامعه‌شناسان سیاسی بر این باورند که میزان آزادی‌های فردی و اجتماعی را می‌توان با ضرایب آزادی خبرنگاران و خبررسانی به موقع، دقیق و روشن سنجید.
با وجود دست آوردهای مهم رسانه‌های کشور، اما کار خبرنگاری در ایران کمتر بصورت حرفه ای انجام می‌شود و اصول اولیه خبرنگاری توسط بسیاری از رسانه‌های چاپی، صوتی، تصویری و دیجیتالی رعایت نمی‌گردد. دقت و بی طرفی و نقل درست از افراد یکی از اصول مهم در کار خبرنگاری است، اما متاسفانه دیده شده است که بسیاری از رسانه٬ها دقت و بی طرفی لازم را در نشر خبرها نداشته که این موضوع اساسا به مدیران و گردانندگان این رسانه‌ها باز می‌گردد که که مهترین بازتاب اینگونه اخبار در نشریات سیاسی، اقتصادی و ورزشی کشور صورت. گرفته و می‌گیرد. از سوی دیگر، خبرنگاران با چالش های جدی مواجه هستند. عدم دسترسی به اطلاعات دقیق و موثق یکی از عمده ترین چالش در برابر کار خبرنگاران و بخصوص ژورنالیزم تحقیقی است. با اجرای قانون انتشار و دسترسی آزاد به اطلاعات، امیدواری‌ها برای دسترسی به اطلاعات دقیق و فراهم شدن زمینه مناسب برای تهیه گزارش‌های تحقیقی، افزایش یافته بود، اما متاسفانه هنوز این قانون به صورت درست عملی نمی‌گردد. اگر چه تصویب قانون دسترسی به اطلاعات، یک گام مهم در تاریخ رسانه‌های کشور بود و تطبیق دقیق و درست آن، می‌تواند کار خبرنگاران را در راستای اطلاع رسانی دقیق و موثق، کمک فراوان بکند. از مهمترین چالش‌های حرفه خبرنگاری «امنیت» است بطوریکه جامعه موظف است« امنیت جانی »خبرنگاران را تامین تا آنان بدون ترس و واهمه در هنگام تهیه خبر در معرض خطر قرار نگیرند. این موضوع حتی در دوران جنگ نیز بعنوان یک اصل اساسی پذیرفته شده است ولی متاسفانه عموما طرف‌های درگیر جنگ خودرا متعهد به حفظ جان خبرنگاران و مضمون بودن آنها ندانسته و به همین خاطر خبرنگاری یکی از خطرناکترین شغل‌ها تعریف شده است. این در حالی است که در نظام‌های مردم سالار حفظ و حراست از امنیت سیاسی – جانی خبرنگاران از مهمترین ارکان حکمرانی تلقی می‌شود
در پایان بار دیگر از رسانه‌ها و خبرنگارانی که علیرغم همه سختی‌ها و محدودیتها سر به آستان قدرت‌های فساد فرو نبرده و در چارچوب مسئولیت های اجتماعی در تنویر افکار عمومی کوشا بوده‌اند درود فرستاده و آرزو داریم رکن چهارم دمکراسی بقیه ارکان را را به جایگاه واقعی بازگرداند.