دولت مدعی است با راه اندازی سامانه ها می تواند مانع بروز فساد شود اما وجود چنین سامانه هایی به تنهایی گشایش بخش نیست. درک درست از مکانیسم بازار، اصلی ترین نکته در مدیریت آن است.
محمدرضا مرتضوی
در ماه های گذشته افزایش قیمت بعضی اقلام خوراکی مردم را به صف های خرید این اقلام با قیمت دولتی رسانده اما جالب است که در این بین، کسی درباره چرایی بروز این مشکل نمی پرسد. چرا در شرایطی که دولت ارز ۴۲۰۰ تومانی به واردات نهاده های دامی و خوراک طیور اختصاص می دهد، قیمت مرغ بیش از پنج برابر رشد می کند؟ چرا زمانی که دولت مدعی است با اختصاص ارز ترجیحی ۷۰ درصد از نیاز صنعت دام و طیور به خوراک را تامین می کند، کسی درباره ۳۰ درصد و ۲۰ درصد باقی مانده و میزان اثربخشی آن از بازار حرفی نمی زند و اینکه چطور، با وجود تامین ۷۰ درصدی نهاده تولید، قیمت اجناس چهار تا پنج برابر رشد کرده است؟
وزارت جهاد کشاورزی به عنوان دستگاه دولتی متولی این امر، به خوبی از ریشه مشکلات باخبر است. زمانی که قرار شد تولیدکنندگان مرغ خوراک لازم را از سامانه ای که وزارت جهاد راه اندازی کرده بخرند، از طریق انجمن ها به آن ها هشدار دادیم که نمی توان حجم عظیمی از کالا را از یک لوله نازک توزیع کرد. باوجود بحران ارزی که دامان دولت را گرفت، دولت اجازه نداد تجربه ۴۰ ساله فعالان اقتصادی در تامین نهاده های دامی به کمک بیاید و با بی توجهی به مکانیزم قبلی و راه اندازی سامانه ای نو، شرایط را برای همه سخت کرد. پیش ازاین، تولیدکنندگان مرغ این فرصت را داشتند تا از شرکت های واردکننده، به طور نسیه یا پیش خرید، نهاده بخرند. در این بازار تجربه سال ها معامله حواله ای کالا وجود دارد اما این تجربه در یک سال اخیر، موردتوجه قرار نگرفت.
دولت مدعی است با راه اندازی سامانه ها می تواند مانع بروز فساد شود اما وجود چنین سامانه هایی به تنهایی گشایش بخش نیست. درک درست از مکانیسم بازار، اصلی ترین نکته در مدیریت آن است. هرجا از مکانیسم بازار فاصله گرفتیم و به سمت دستوری شدن و کنترل حرکت کردیم، زمینه بروز فساد و رانت هم فراهم شده است. بازارگردانی یک مهارت است که از انباشت تجربه به دست می آید. پیامد مستقیم بی توجهی به هر یک از اجزای پازل در مکانیسم بازار کاهش توان مردم در خرید انواع اقلام از جمله غذاست.